Презентация по чеченской литературе "Со а хир ву г1ишлойархо"

Хьехарсахьтан ц1е:
Турко Закаев «Сох а хир ву г1ишлойархо».

1алашонаш.
1аморан: дешархойн хаарш зер, 1амийнарг карладаккхар;
кхиоран: Турко Закаевс йаздина дийцар «Сох а хир ву г1ишлойархо» довзийтар, нийса а, шера а, кхеташ а дийцаран тексташ йеша 1амор, дийцаран чулацам талла 1амор; дешархошна керла корматалла йовзийтар, иза карайерзо лаам кхоллар;
кхетам-кхиоран: хьанал къинхьегаме болу безам к1аргбар.

Догдаийтаран мур.
Кицанаш:
1. Хабар дукха дийцинчо болх к1езиг бина.
2. Къинхьегам адаман шолг1а нана йу.
3. Аьхка мало йиначо 1ай хало хьоьгу.

Дешархойн долчу хаарийн актуализаци йаран мур.
1. Ц1ахь 1амийнарг хотту.
- Х1ун йеллера шуна ц1ахь?
(«Сан йиша» ц1е йолу байт)

Мотт шарбар.
Х1окхо балийна,
Х1окхо урс хьаькхна,
Х1окхо тилийна,
Х1окхо кхехкийна,
Х1окхо кхаьллина
Д1абахийтина.
Д1айеша меллаша, д1айеша чехка.
П1елгаш хьала а ойбуш д1айеша байт,
х1ора п1елг айбарца д1аала цхьацца мог1а.

1алашо йовзийтар.
Муьлха произведени йоьшур йу вай тахана?
Х1ун болх бийр бу аша цу т1ехь?
Суна йевзар йу…
Суна 1емар ду…
Суна хуур ду…
- Тахана вай д1адоьшур ду Т. Закаевс
йаздина дийцар «Сох а хир ву
г1ишлойархо».

Керла коьчал хьехар.
Кагделла дош нисде.
Хо, г1иш, йар, ло.
2. Хьехархочо д1адоьшу дийцар «Сох а хир ву г1ишлойархо».
3. Чулацамах къамел дар.
- Мила ву дийцаран коьрта турпалхо? (Жима к1ант Султан)
- Стенга вигира дас Султан? (Г1ала)
- Х1ун гира Султанна г1алахь? (Султанна гира лекха ц1енош,
уьш доьг1уш г1о деш йолу машенаш)
- Мила хила лиира Султанна? (Г1ишлойархо)
- Шуна хьанна лаьа г1ишлойархо?

1ам чохь баьццара ши пхьид
Дукха каде хьийзаш йара:
Йуьхь – куьг цара дуьлура,
Дег1ах гата хьоькхура.
Когаш бетташ, т1араш детташ,
Аьрру, аьтту д1асасетташ.
Йуха хьала а нислуш,
Багахь «къакъи» дора.
Цундела йу уьш могуш
Шу а хила лууш.




Сада1аран
минот:

Говзалла таллар.
Хьехархочо д1агойту Нохчийчохь йолчу хазачу г1ишлойн суьрташ.
Х1ара х1ун йу? (Маьждиг «Нохчийчоьнан дог»)
Х1ара х1ун г1ишло йу? (Г1алара лекхачарех цхьа г1ишло)
Муха хетта шуна и г1ишлош? (Хаза йу)
Шуна лаьий иштта г1ишлош Нохчийчохь дуккха хила?
Хьанна лаьа г1ишлойархо хила?

Дозуш долу къамел кхиор.
Кицанаш чекхдаха:
Дика к1ант – лам, вон к1ант …
Сихалло са даьккхина, собаро лам …
Доттаг1 коьрте хьожу, мостаг1…

Керла тема кхин д1а а хьехар.
1. Бераша меллаша цхьанаэшарехь массара д1адоьшу
дийцар «Сох а хир ву г1ишлойархо…».
2. Сурт диллар.
- Нохчийчохь тойиначу, керлачу г1ишлойх цхьанна сурт
дилла.
- - Х1ун хаьа шуна шаьш йиллинчу г1ишлонах?

Жам1 дар.
Синквейн. Синквейн.
Къинхьегам. Рицкъ.
Хьанал, пайде. Хьанал, хьарам.
Хуьлу, бо, оьшу. Доккху, тоамбо, лардо.
Къинхьегам - адаман шолг1а нана. Вайн рицкъ Делехь ду.
Могашалла. Беркат.

1. Урокан жам1 дар.
2. Рефлекси йар:
Суна хии…
Суна хазахийти…
Со ца кхийти…

Ц1ахь бан болх:
Турко Закаевн «Со а хир ву г1ишлойархо» дийцар деша.

Баркалла хуьлда шуна, сан хьоме бераш!!!