Kallus to‘qimalarini yangi oziqa muhitlariga passirlash

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA TA’LIM VAZIRLIGI
VETERINARIYA VA CHORVACHILIKNI RIVOJLANTIRISH DAVLAT QO‘MITASI
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA TA’LIM VAZIRLIGI
VETERINARIYA VA CHORVACHILIKNI RIVOJLANTIRISH DAVLAT QO‘MITASI
 

 
Kallus to‘qimalarini yangi oziqa muhitlariga passirlash


AKBAROVA GULIRUXSOR VAFOEVNA
 

 

Kerakli jihoz, reaktiv va asbob uskunalar: binokulyar lupa, skalpellar, ajratish ninalari, pakki, ushlagichli qisqichlar, steril ozuqa muhitli probirkalar, turli ulchamdagi probirkalar, kolbalar, pinset, qaychi, mikroigna, tayyor va vaqtinchalik preparatlar, kimyoviy moddalar, sxemalar. Jadvallar va boshqalar
Kallus toʻqimalar kulturasining umumiy holati ajratilgan toʻqimalar kulturasi odatda yoki kallusli, yoki shish (juda kam holatda) toʻqima boʻlishi mumkin.

Kallus toʻqimalar amorf boʻlib, ma’lum bir anatomik tuzilishga ega emaslar, ammo kelib chiqishi va oʻstirish sharoitiga qarab, har xil konsistensiyaga (suyuq quyuq va x.) ega boʻladilar:
Birinchi – uvalanib ketadigan poʻk holatda kichik agregatlarga engil maydalanib ketadigan, kuchli suvlangan hujayralar;
Ikkinchi – oʻrta zichli yaxshi namoyon boʻlib turadigan meristemali oʻchoqlar;
Uchinchi – zich holatda, unda kambiy (oʻsimlik poʻstlogʻi tagidagi boʻlinuvchan hujayralar) elementlari va oʻtkazuvchi tizim tabaqalashgan (differensiasiya) holatda uchraydi.

Oʻsimlik hujayrasining kallusga aylaniishi uchun shart boʻlgan sharoit-bu ozuqa muhiti tarkibida ikki fitogormonlarni ya’ni auksinlar va sitokininlarni boʻlishidir. Auksinlar hujayralarni tabaqasizlanishini (dedifferensirovka) chaqirsa ularni boʻlinishiga tayyorlaydi, sitokininlar tabaqasizlangan hujayralarni boʻlinishiga (troliforsiya) olib keladi. Agar tarkibida gormon saqlamagan ozuqa muhitiga poya, barg yoki ildizni bir qismini tiqib qoʻyilsa, hujayralarni boʻlinishi amalga oshmaydi va kallus toʻqima hosil boʻlmaydi. Bu tabaqalashgan hujayralarni boʻlina olmasligi bilan bogʻliqdir.

Har bir hujayra oʻsishni uch bosqichda oʻtadi:
boʻlinish;
choʻzilish;
tabaqalanishi (differensirovka).
Oxirgi bosqichni (fazani) xarakterli tomoni hujayrani ikkilamchi qobigʻini qalinlashuvi va hujayrani boʻlinishga boʻlgan qobiliyatini yoʻqotishidir. Differensiasiyaga uchragan hujayralar yana qaytadan boʻlinish qobiliyatiga ega boʻlishi uchun, ularni dedifferensirovka boʻlishi shart, ya’ni hujayra xuddi meristema holatiga qaytishi kerak. Oʻstirishga qoʻyishdan oldin, eksplantlar hujayrasining metabolizmida oʻzgarishlar sodir boʻlishini, u esa dedifferensiya yoki travmatik sintez bilan bogʻliq boʻlishini hisobga olib qoʻyish zarur. Bunday jarayonlarni ajratish maqsadida eksplantlarni gormonlar saqlamaydigan muhitda 3-6 sutka davomida preinkubasiya qilish tavsiya etiladi.

Kallusli hujayra oʻzini rivojlanish sikliga ega boʻlib, har qanday hujayrani rivojlanishini qaytaradi: boʻlinish, choʻzilish va differensiya va undan keyin qarishva hujayrani oʻlish davri. Kallusli differensiyani ikkilamchi deb atasa boʻladi, ammo uni morfogenez asosida yotuvchi hujayralarni ikkilamchi differensiyasi bilan aralashtirib yubormaslik kerak.
Kallus hujayralari nobud boʻlib qolmasligi uchun ularning boʻlinishga boʻlgan qobiliyatlarini yoʻqotmasliklari uchun, eksplantlarda paydo boʻlgan birlamchi kallus, 4-6 haftadan keyin yangi tayyorlangan ozuqa muhitiga oʻtkazib turiladi. Bu operasiyani – passirlash deb ataladi. Oʻz vaqtida bu jarayon oʻtkazib turilsa, kallus hujayralari oʻn yillab oʻz boʻlini xususiyatini yoʻqotmasligi mumkin.
Kallus hujayralarni oʻsish chizigʻi S- simon shaklga ega, oʻsishi besh fazdan iborat:
1–latent yoki lag-faza davrida hujayra soni yoki o ʻirligi oʻzgarmaydi. Hujayralar bu davrda boʻlinishga tayyorgarlik koʻradilar.

Etiboringiz uchun rahmat